Koszalin – Historia i Zabytki
Koszalin raczej nie jest miastem, do którego specjalnie wybieramy się w celu zwiedzania, ponieważ niewiele tu zabytków i spektakularnych miejsc. Choć przez kilkadziesiąt lat mieściła się tu stolica województwa koszalińskiego, nie wpłynęło to znacząco na rozwój turystyczny miasta. Wciąż jest to miejscowość, do której raczej jeździmy, by coś załatwić lub zrobić większe zakupy.
Jednak postaramy się dokładniej przyjrzeć zaletom i atrakcjom Koszalina, by obiektywnie ocenić, czy podczas urlopu warto tu zajrzeć.
Poza tym myślę, że warto poznać krótką historię miasta, by nasze wyobrażenie o tej okolicy było pełniejsze.
Koszalin wymieniony został już w 1107 roku w Kronice Wielkopolskiej wśród grodów zdobytych przez Bolesława Krzywoustego. Możemy więc wnioskować, że istniał już trochę wcześniej, tuż obok ośrodka kultu i celu pielgrzymek na Górze Chełmskiej. Gród pełnił prawdopodobnie funkcję pomocniczą i usługową w odniesieniu do tego miejsca.
W połowie XIII w., dokładnie w roku 1248 biskup kamieński przejął Koszalin wraz z częścią ziem na wschód od Kołobrzegu. Wkrótce po tym, w roku 1266 , biskup Herman von Gleichen nadał mu prawa miejskie wg lokacji lubeckiej.
Rozkwit miasta
Gdy sto lat później na potrzeby miasta nabyto jezioro Jamno, przyległą do niego mierzeję i mały port Unieście, Koszalin uzyskał dostęp do morza. Właśnie wtedy rozpoczął się intensywny rozwój miasta. Związany był on z rozkwitem handlu drogą morską do Skandynawii, Lubeki czy Gdańska. Po wygranej bitwie z Kołobrzegiem w 1446 r. o wpływy na Bałtyku, Koszalin zdobył silną pozycję. W wyniku tego przystąpił wkrótce do Hanzy, czyli organizacji zrzeszającej kupców z północnoeuropejskich miast.
Warto również wspomnieć, że w XIV wieku miasto okalały długie na 1400 m mury miejskie, wzbogacone w liczne wieże. A poza tym do miasta prowadziły trzy bramy.
Na przełomie XVI i XVII wieku silna pozycja miasta jeszcze się umocniła. Wówczas wzniesiono tu nawet Zamek Książąt Pomorskich, a miasto było miejscem w którym odbywały się sejmiki ziemskie.
Upadek miasta
Niestety rozwój przyhamowała wojna trzydziestoletnia, w wyniku której Koszalin trafił pod władanie Brandenburgii, a potem Prus.
Dodatkowo w roku 1690 silny sztorm zniszczył Jamieński Nurt, czyli kanał łączący jezioro Jamno z Morzem Bałtyckim, odcinając tym samym Koszalin od morza.
Natomiast największym nieszczęściem w tutejszych dziejach był olbrzymi pożar w roku 1718, który strawił prawie całe miasto. Od tego czasu rozwijało się ono w bardzo wolnym tempie i właściwie nigdy nie wróciło do swej świetności.
W XIX wieku Koszalin został centrum administracyjnym i komunikacyjnym w środkowej części Pomorza. Rozwijały się tu też usługi i lokalny przemysł np. browar, mleczarnia, fabryka maszyn rolniczych czy papieru.
Koszalin po wojnie
W 1945, po zdobyciu miasta przez wojska radzieckie, przystąpiono do odbudowy zniszczonego centrum. Właśnie wtedy na kilka miesięcy Koszalin został stolicą województwa zachodniopomorskiego, którą następnie przeniesiono do Szczecina. Od tego momentu ranga miejscowości zaczęła maleć i było tak aż do 1950 roku, gdy Koszalin stał się stolicą województwa koszalińskiego. Tę rolę pełnił wiele lat, aż do 1998, gdy po reformie administracyjnej stał się miastem na prawach powiatu i tak jest do dziś.
Jednak trudno porównać Koszalin do wielu innych miast powiatowych, choćby ze względu na liczbę mieszkańców. Jest ich do dziś ponad 100 tysięcy, co definiuje go jako duże miasto. Dlatego też może nam on zaoferować o wiele więcej, niż się na początku wydaje.
Czy warto więc pojechać do Koszalina, gdy odpoczywamy w jednej z nadmorskich miejscowości? Najbardziej adekwatną odpowiedzią byłoby: „To zależy”. Od czego? Najbardziej od tego, czego oczekujemy.
TOP 5 atrakcji w Koszalinie
Ja zwykle oczekuję tego, czego nie mam w Kołobrzegu i dlatego najpierw przedstawię poniżej TOP 5 moich ulubionych atrakcji w Koszalinie. Są to miejsca, które odwiedzam najczęściej lub które mnie zachwyciły.
1. Park Wodny Koszalin
Park Wodny Koszalin to miejsce, które w Koszalinie odwiedzam regularnie. Pomimo tego, że w Kołobrzegu mamy dwa aquaparki i wiele basenów w hotelach, żaden z nich w moich oczach nie dorównuje temu w Koszalinie. Tę opinię podzielają też często moi goście z innych miast, więc uznałam, że warto o tym wspomnieć.
Ale do rzeczy. Koszaliński park wodny to kompleks basenów rekreacyjnych wewnętrznych z kilkoma jacuzzi, zjeżdżalniami o różnym stopniu trudności, rwącą rzeką, płyciutkim, pełnym atrakcji basenem dla maluchów i bardzo lubianą przez dzieci górą do wspinaczki. Poza tym znajdziemy tu, wydzielony w osobnej strefie, basen sportowy oraz całą, bardzo przyjemną strefę basenowo – rekreacyjną na zewnątrz. Można tu skorzystać z dwóch ogrzewanych basenów, zjeżdżalni, małej rwącej rzeki, masaży wodnych i wygodnych leżaków. Strefa ta obfituje również w różnorodne atrakcje dla młodszych i starszych dzieci. W kompleksie znajduje się też strefa saun i klub fitness.
Ceny w Parku Wodnym Koszalin
Wielką zaletą koszalińskiego aquaparku jest również fakt, że przewidziano przed nim bardzo duży parking. Jest on wprawdzie płatny, ale ceny nie są wygórowane. Podobnie przystępna jest oferta cenowa samego parku w porównaniu z niewielkimi basenami w miejscowościach nadmorskich. Rodzina 2+1 spędzi tu 3 godziny za 130 zł i nie będzie się nudzić. Wszystkie aktualne ceny biletów znajdziesz tutaj: https://aquapark.koszalin.pl/cennik/
Restauracja Mniammniam w Parku Wodnym Koszalin
Kolejnym plusem pobytu na basenie w Koszalinie jest możliwość skorzystania z tutejszej restauracji, umieszczonej na piętrze. Jest to bardzo przyjemne miejsce, w którym możemy zjeść różnorodne dania obiadowe, bardzo smaczną pizzę i desery. Jeżeli ktoś nie wchodzi na basen i musi poczekać na pozostałych członków rodziny czy przyjaciół, to może wypić kawę w wygodnym fotelu z widokiem na basenową strefę. Niewątpliwie atutem tego miejsca, prócz smacznej kuchni, są naprawdę niskie ceny. W kołobrzeskich restauracjach dań obiadowych do 30 zł właściwie się już nie spotyka, natomiast tu większość kosztuje właśnie tyle. To bardzo miłe zaskoczenie. A aktualne menu znajdziesz tutaj: https://www.restauracja-mniammniam.pl/
2. Koszalin - Galerie Handlowe Forum i Emka + wizyta w kinie
Koszalin posiada dwie całkiem przyzwoite galerie handlowe, w których można zrobić różnorodne zakupy, odwiedzić restaurację lub kawiarnię, a przede wszystkim wybrać się do kina. Osobiście preferuję Forum, które ma dużo więcej sklepów i lokali gastronomicznych, a na jego terenie działa Multikino. W Emce natomiast skorzystamy z oferty kina Helios.
3. Koszalin - PlayPark Rodzinny Park Rozrywki
PlayPark przy ulicy Bohaterów Warszawy 24 to sporych rozmiarów park trampolin z całą bazą typowych dla takich miejsc atrakcji. Znajdziemy tu m.in. dużą strefę z trampolinami, ścianki wspinaczkowe, ścieżki akrobatyczne, skocznię snowtubing i strefę dla najmłodszych z basenem z piłeczkami. Jeżeli więc pogoda nie sprzyja wypoczynkowi nad morzem, a dzieci muszą się wyszaleć, warto rozważyć tę opcję.
Więcej informacji o tym miejscu znajdziesz tutaj: https://playpark.pl/arena/
4. Zagroda Jamneńska i kościół Matki Boskiej Różańcowej w Jamnie.
Wieś Jamno
Jamno to dawniej niezależna wieś, a obecnie od 2010 roku dzielnica Koszalina, odległa około 10 km od centrum. Dzięki przyłączeniu go do miasta, kursuje tu z centrum autobus miejski.
Położenie Jamna w okolicy jeziora o tej samej nazwie na północy i rozlewisk rzecznych oraz bagien naokoło spowodowało, że w odcięciu od reszty kraju rozwijała się tu niezwykła, lokalna kultura. Przez wieki można się było wydostać z Jamna tylko przez 2-3 miesiące w roku, gdy było bardzo zimno lub bardzo sucho. Wtedy ziemie wokół zamarzały lub wysychały. Pozostały czas mieszkańcy spędzali wyłącznie w swojej wsi i jej najbliższym otoczeniu. Sytuacja zmieniła się dopiero pod koniec XIX wieku, gdy doprowadzono do Jamna pierwszą drogę utwardzaną.
Nie dziwi więc fakt, że w tym odosobnieniu powstawały rzeczy zupełnie niezwykłe, charakterystyczne wyłącznie dla tej konkretnej społeczności.
Skansen „Zagroda Jamneńska”
Zabytki minionej kultury częściowo przetrwały i możemy je podziwiać w jednej z ciekawszych atrakcji w Koszalinie. Skansen nazwany „Zagrodą Jamneńską” odkryłam niedawno i od początku wywołało ono mój zachwyt, więc zachęcam do wizyty tutaj.
Najpierw obejrzymy w specjalnie zaaranżowanej sali film o mieszkańcach Jamna i sąsiedniego Łabusza oraz o ich osiągnięciach w zakresie sztuki ludowej. Z projekcji szczególnie pozostały mi w pamięci ozdobne krzesła i tutejsze zwyczaje weselne.
Następnie zwiedzimy chatę jamneńską, w której przejdziemy przez kolejne izby z ich pełnym wyposażeniem. Dzięki tej wizycie możemy naocznie przekonać się, jak wyglądały przez wieki tutejsze izby: sypialnie, kuchnia, warsztat i inne. W każdym z pomieszczeń obejrzymy też dawne stroje lub sprzęty domowe.
Przed chatą miło jest przysiąść na ławeczce lub drewnianym koniu i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie.
Zagroda czynna jest latem w godzinach 10.00-17.00, a od września do maja od 10.00 do 16.00.
Cennik biletów:
Normalny 10 zł
Ulgowy 8 zł
Rodzinny 5 zł
Więcej o skansenie przeczytasz tutaj: https://zagrodajamno.pl/dla-zwiedzajacych/
Kościół Matki Boskiej Różańcowej w Jamnie
Tuż za skansenem czeka na nas jeszcze jedno ciekawe miejsce – kościół Matki Boskiej Różańcowej. Muszę przyznać, że choć nie jestem specjalną fanką architektury sakralnej, miejsce to było dla mnie niesamowitym odkryciem.
Kościół przyciągnął mnie swą ciekawą bryłą, ponieważ łączy elementy typowego pomorskiego gotyku z dobudowaną częścią w stylu barokowym. Jednak prawdziwe niespodzianki mieszczą się w środku.
Jednonawowa świątynia gotycka, pochodząca z XIV wieku, a potem przebudowana w 1737 to prawdziwa perełka architektoniczna. W ostatnim czasie wykonano tu bardzo dużo prac renowacyjnych i obecnie kościół zachwyca swym wnętrzem. W środku podziwiać możemy zarówno barokowe wyposażenie w postaci ambony i chrzcielnicy, jak również zabytkowe, cenne organy.
Przede wszystkim jednak świątynia zawiera niesłychanie oryginalne polichromie na sklepieniu i liczne malowidła w stylu kultury jamneńskiej. Mówiąc krótko, trudno znaleźć w okolicy tak pięknie zdobiony kościół.
Zwiedzanie tego miejsca nie jest proste, gdyż msze odbywają się tu tylko w niedziele i święta o 10.00 oraz w środy o 18.00. Może jednak będziecie mieć tyle szczęścia, co ja i spotkacie przed kościołem pana, który się nim opiekuje. Ten przemiły człowiek nie tylko oprowadził nas po tym niezwykłym miejscu, ale również opowiedział nam jego historię i związane z nim ciekawostki.
Gdybyście nie mieli tyle szczęścia, przed kościołem znajdują się tablice informacyjne, a w sierpniu możemy wziąć tu udział w koncertach organowych. Wtedy na pewno kościół zaprezentuje się turystom w całej swej urodzie.
5. Jezioro Jamno (Koszalin)
Będąc w Jamnie, warto wybrać się również na przystań na jeziorze o tej samej nazwie. Ze skansenu możemy tu dojechać dosłownie w kilka minut, również miejskim autobusem.
Na miejscu zobaczymy piękny widok na jezioro Jamno i tutejszą marinę. Jezioro naprawdę imponuje swoim rozmiarem.
Wchodząc na pomost, szybko dotrzemy do miejsca, z którego w sezonie odpływa do Mielna statek „Julek”, należący do koszalińskich MZK. Rejs nie jest drogi, trwa ok. 20 minut i może stanowić ciekawą alternatywę dla dojazdu samochodem w sezonowych korkach.
Bezpośrednio przy przystani znajduje się parking, który w maju był bezpłatny. Ciężko ocenić, jak jest w sezonie, ale warto zauważyć, że miejski autobus z Koszalina też tu dociera.
Przy przystani możemy skorzystać też z oferty niewielkiej, letniej kawiarni i stojącej nieopodal toalety.
Co jeszcze zobaczyć w Koszalinie?
Jeżeli spodziewasz się niesamowitych zabytków, to raczej wiele ich tu nie znajdziesz. Z drugiej strony nie znaczy to, że w ogóle ich tu nie ma. Poniżej przedstawię te najciekawsze.
Zabytki, czyli architektoniczne atrakcje w Koszalinie
1. Katedra pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
Trzynawowa bazylika w stylu gotyckim, zdobiąca centrum miasta, wzniesiona została najprawdopodobniej w latach 1300 -1333. Od początku była najważniejszym kościołem w Koszalinie, a dziś jest również najcenniejszym i najstarszym zabytkiem.
Początkowo kościół służył wiernym wyznania katolickiego, by w 1534 stać się świątynią protestancką i taką rolę pełnił aż do 1945 roku.
Co ciekawe, budowla ta niewiele się zmieniła od czasu jej powstania. Właściwie można stwierdzić, że modyfikacji uległo wprawdzie wnętrze, natomiast bryła główna była jedynie odnawiana. Do dziś podziwiać możemy więc kościół z czerwonej cegły, w stylu gotyku pomorskiego. Trzynawowa bryła uzupełniona jest od zachodu czterokondygnacyjną wieżą z licznymi blendami i osiemnastowiecznym zegarem.
Wewnątrz świątyni warto zwrócić uwagę na:
- Ołtarz główny, zawierający figury z dawnego ołtarza średniowiecznego
- Chrzcielnicę z XIII w.
- Gotycki krucyfiks z XIV w.
- Neogotyckie organy z 1899 r.
Więcej informacji o katedrze znajdziesz tutaj: https://katedrakoszalin.pl/
2. Mury obronne
Gotyckie mury miejskie powstały w Koszalinie po lokacji miasta w latach 1291-1350. Otaczały one miasto na długości 1600 m i stanowiły część skomplikowanego systemu obronnego, w którego skład wchodziły też liczne czatownie i trzy bramy. Obwarowania z czerwonej cegły sięgały miejscami aż 7 m wysokości, a ich grubość wynosiła ok. 1,3 m.
Niestety po wielkim pożarze miasta na początku XVIII w. mury znacznie ucierpiały i zaczęto je stopniowo obniżać, a potem większą część rozebrano.
Dziś możemy podziwiać jedynie ich fragmenty, a najdłuższy z nich długości 60 m znajdziecie przy ulicy Młyńskiej. To świetny punkt do dowiedzenia przy okazji pobytu w Parku im. Książąt Pomorskich.
3. Pałac Młynarza i Młyn, czyli… Muzeum w Koszalinie.
Choć budynek umiejscowiony jest niefortunnie przy bardzo ruchliwej ulicy, niewątpliwie warto zwrócić uwagę na jego bogatą architekturę. Początkowo w latach 30-tych XIX w. wzniesiono w tym miejscu tylko młyn z niesłychanie nowoczesnym wyposażeniem. Pod koniec XIX w. dobudowano do niego elegancką, bogato zdobioną bryłę Pałacu Młynarza. Ta reprezentacyjna budowla po wojnie pełniła funkcje administracyjne, potem wystawowe, aż w 1991 r. otwarto tu Muzeum w Koszalinie.
Obecnie możemy skorzystać z oferty muzeum oglądając ekspozycje stałe. Znajdziemy tu m.in. wystawę dotyczącą dziejów Koszalina, pradziejów Pomorza, zbiór monet i medali, sztukę i rzemiosło od baroku do secesji, dawny warsztat szewski czy pomorską kuźnię.
Muzeum zaprasza w swe progi od wtorku do niedzieli w godzinach od 10.00 do 16.00 (od 1 czerwca do 31 sierpnia do 17.00).
Cennik biletów:
Normalny 10 zł
Ulgowy 8 zł
Rodzinny 5 zł/osobę
Dniem wolnym od opłat jest piątek, wtedy wejdziemy na wystawy stałe za darmo.
4. Domek Kata
Gdy w 1464 roku rada miasta uzyskała prawo do sądów i wydawania wyroków, w Koszalinie musiał pojawić się ktoś wykonujący zawód kata. Dom dla niego wzniesiono pod koniec XV w. w pobliżu murów miejskich, w odpowiedniej izolacji od większości mieszkańców. Wynikało to z licznych obaw i uprzedzeń lokalnej społeczności. Krótko mówiąc, nikt nie chciał mieszkać w pobliżu kata i jego rodziny.
Gotycka kamienica na planie trapezu została więc umieszczona w odpowiedniej odległości od centrum, w ciągu systemu obronnego miasta. Kat z rodziną zamieszkiwał tu do lat 30. XX wieku, choć ostatni wyrok wykonał w roku 1893.
Do dziś zachowała się jedynie wschodnia elewacja z typowymi, gotyckimi elementami i ostrołukowym wejściem. Natomiast pozostałe części budynku znacznie zmodernizowano. Obecnie kamienica od wielu lat stanowi siedzibę Teatru Propozycji „Dialog”: https://www.teatrdialog.pl/
5. Dawny kościół zamkowy
Kościół stojący do dziś przy ulicy A. Mickiewicza 22 powstał pierwotnie pod koniec XIII wieku dla klasztoru cysterek. Służył on cysterkom aż do okresu reformacji, gdy zmuszone zostały do opuszczenia miasta.
Wiele lat zaniedbana świątynia niszczała i nic nie wskazywało pierwotnie, że to się zmieni. Jednak na początku XVII w. losy budowli się odwróciły. Właśnie wtedy książę Franciszek I zlecił renowację kościoła i połączenie go ze swą rezydencją krytym korytarzem.
Ten dobry czas dla świątyni trwał ponad 100 lat, aż do wielkiego pożaru miasta w 1718 r. Właśnie wtedy kościół znacznie ucierpiał, tak jak większość zabytków w Koszalinie, a odbudowano go dopiero po stu kolejnych latach. Po generalnym remoncie w latach 1818-1819 pojawiły się też wewnątrz nowe organy i inne elementy wyposażenia.
Dziś budynek pełni funkcję świątyni prawosławnej.
Wszystkie te wymienione powyżej zabytki znajdują się na tyle blisko siebie, że jesteśmy w stanie zwiedzić je w ciągu godziny. Jeżeli postanowimy dodatkowo odwiedzić Muzeum w Koszalinie i mieszczący się tuż obok park, to zarezerwujmy dwie godziny.
Przyrodnicze atrakcje w Koszalinie
W wielu miejscach spotkamy się z opinią, że Koszalin to bardzo zielone miasto. I w sumie to prawda, jednak wcale nie widać tego na pierwszy rzut oka.
Aby doświadczyć przyjemności przebywania wśród zieleni i jednocześnie zwiedzić najciekawsze zabytki miasta, proponuję zatrzymać się na parkingu przed amfiteatrem. Jest tu sporo miejsc parkingowych, więc raczej nie ma problemu z pozostawieniem auta. Dotychczas parking był darmowy i mam nadzieję, że nic się nie zmieniło w tej kwestii.
1. Koszalin - Park im. Książąt Pomorskich
Wyruszając z parkingu możemy spokojnie delektować się nie tylko bliskością natury w Parku im. Książąt Pomorskich. Proponuję również przespacerować się do położonych wokół parku opisanych powyżej zabytków. Do każdego z nich mamy stąd nie więcej niż 500 m.
Poza tym na turystów w parku czekają zielone aleje, kwiatowe rabaty, niewielka rzeczka Dzierżęcinka i staw z pływającą fontanną. Przyjemnie tu pospacerować, a dodatkowo tuż obok mamy dwie ważne instytucje kultury: amfiteatr i filharmonię. Myślę, że warto poświęcić im kilka słów.
Atrakcje w Koszalinie - Amfiteatr
Amfiteatr w Koszalinie to naprawdę solidny, nowoczesny, zadaszony obiekt, oferujący koncerty rozrywkowe na wysokim poziomie. Wyraźnie widać, że miejsce to niedawno przeszło gruntowny remont. Szczerze mówiąc, marzę o takim amfiteatrze w Kołobrzegu. Choć większość osób kojarzy to miejsce z festiwalem kabaretów, to odbywają się tu również liczne koncerty znanych polskich muzyków. Więcej na temat amfiteatru znajdziesz tutaj: https://ck105.koszalin.pl/obiekty/amfiteatr
Atrakcje w Koszalinie - Filharmonia
Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki to kolejny przykład doskonałej inwestycji w kulturę. W nowoczesnym gmachu z doskonałą akustyką odbywa się rocznie około 140 koncertów. Warto podkreślić, że połowa z nich to koncerty symfoniczne. Tutejsza orkiestra symfoniczna istnieje już od 1956 roku i prezentuje wysoki poziom artystyczny. W filharmonii występują również gwiazdy muzyki popularnej. Aktualny repertuar znajdziesz tutaj: https://filharmoniakoszalinska.pl/repertuar/
W nowoczesnym budynku filharmonii jest również kawiarnia, w której możemy przyjemnie odpocząć. Wizyta w niej była dla mnie sporym zaskoczeniem . Kelnerem jest bowiem robot, który serwuje nam zamówione dania i napoje. Kontakt z nim to świetne przeżycie dla dzieci i dorosłych.
2. Koszalin - Park Tadeusza Kościuszki
Tuż za amfiteatrem rozciąga się kolejny park z szerokimi alejami i sporą ilością drzew. Rozglądając się dokładnie, ujrzymy również kilka niewielkich pomników. Uroku parkowi dodaje fontanna i ustawione wzdłuż alei ławki. W środku parku ma swą siedzibę Koszalińska Bibliotek Publiczna.
3. Koszalin - Sportowa Dolina
Sportowa Dolina to ulokowane w środku miasta doskonałe miejsce do rekreacji i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu. Z parkingu przy amfiteatrze dotrzemy tu po 10 minutach spaceru.
W przeciwieństwie do opisanych powyżej parków nie ma tu drzew, są za to olbrzymie połacie trawy. Na sporym terenie przygotowano trzy duże, świetnie wyposażone place zabaw oraz bogatą ofertę sportową.
Z miejsca tego od rana do wieczora korzystać mogą aktywnie wszystkie osoby, niezależnie od wieku. Myślę, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Do wyboru mamy trzy boiska do koszykówki, jedno do piłki siatkowej, kort tenisowy, boisko do piłki nożnej, skatepark, drogi rowerowe, stoły do ping-ponga i siłownię na świeżym powietrzu.
Na miejscu znajdują się również bezpłatne toalety.
4. Koszalin - Góra Chełmska
Swoją opinię zielonego miasta Koszalin zawdzięcza w dużej mierze właśnie Górze Chełmskiej. Jest to kompleks wzniesień, z których najwyższym jest Krzyżanka (136 m n.p.m) należąca do Koszalina.
Góra Chełmska to doskonałe miejsce do spacerów, ze sporą ilością szlaków. Jednak przede wszystkim wspomnieć należy, że od wieków jest to również miejsce kultu religijnego. Na szczycie odkryto ślady ludzkiej aktywności z czasów wczesnego średniowiecza (paleniska, pozostałości pogańskiej świątyni). Natomiast pewnym jest, że już w XII wieku zbudowano tu kaplicę Najświętszej Marii Panny i od tego czasu do reformacji odbywały się do niej pielgrzymki.
W okresie reformacji świątynię zburzono i odbudowano ją jako sanktuarium dopiero pod koniec XX wieku.
Informacje praktyczne
Obecnie przez piękny, zalesiony teren możemy dotrzeć do sanktuarium i wieży widokowej z 1888 r. na szczycie. Najlepszym miejscem na zaparkowanie auta będzie bezpłatny parking przy ulicy Słupskiej. Stąd do sanktuarium dotrzemy w kilka minut, a z innych szlaków skorzystamy wg potrzeb i możliwości. Jeśli chodzi o wieżę widokową, to powinna ona być otwarta od kwietnia do września w godzinach 10.00-19.00.
Jeśli marzy nam się dłuższy spacer przez las, tutejsze szlaki na pewno spełnią nasze oczekiwania. Prócz szlaków obejrzymy tu również ruiny starego kościoła, pomnik prezydentów i pomnik powstańców listopadowych.
Podsumowując atrakcje w Koszalinie musimy wspomnieć, że miasto wciąż stanowi centrum kulturowe Pomorza Środkowego i dlatego dużą rolę odgrywają tu też teatry: Bałtycki Teatr Dramatyczny i Teatr Muzyczny Adria.
Przebywając w Koszalinie, warto również wybrać się do położonego nad morzem w niewielkiej odległości Mielna. Polecamy też wycieczki do Darłowa czy Kołobrzegu.
