Szczecin – historia i zabytki
Zabytki Szczecina świadczą o bogatej, wielowiekowej, choć chwilami bardzo trudnej historii miasta. Wiele z nich musiało zostać odbudowanych po intensywnych zniszczeniach wojennych. Tym bardziej cieszy, gdy widzimy, że stolica województwa zachodniopomorskiego pięknieje z roku na rok.
Miasto rozwija się dynamicznie, budując nowoczesne biurowce i centra handlowe. Bardzo wyraźnie widać również nakłady finansowe w rozwój dróg i arterii komunikacyjnych.
Przy tym wszystkim wyraźnie widać jednak, jak ważne dla władz miasta są zabytki Szczecina. Obecnie na liście zabytków nieruchomych znajduje się około 270 budynków. Z pewnością warto też wspomnieć, że Szczecin jako miasto znajduje się na Europejskim Szlaku gotyku Ceglanego.
Poza tym z roku na rok odnawiane są kolejne kamienice w centrum. Obecnie z przyjemnością oglądać już można detale architektoniczne na starych budynkach, które do niedawna były bardzo zaniedbane.
Mam nadzieję, że za kilka lat Szczecin znów stanie się architektoniczną perełką, tak jak to miało miejsce przed wojną. Aby poznać urok dawnego Szczecina, najlepiej spacer wśród ocalałych zabytków zakończyć w Muzeum Historii Miasta w Ratuszu Staromiejskim.
Szczecin to piękne i ciekawe miasto, dawniej stolica Księstwa Pomorskiego, obecnie województwa zachodniopomorskiego. Jest miastem nadgranicznym położonym nad żeglowną Odrą, około sto kilometrów od Morza Bałtyckiego, nad Zalewem Szczecińskim. Taka lokalizacja sprawiła, iż Szczecin był od zawsze ośrodkiem gospodarczym i politycznym regionu.
Położenie miało bezsprzecznie wpływ na burzliwą historię miasta. Panowaniem w Szczecinie, na przestrzeni wieków, zainteresowani byli Słowianie, Książęta Pomorscy, Brandenburczycy, Szwedzi, a nawet Francuzi. Pamiątki ciekawej historii miasta i zabytki Szczecina spotkasz niemal na każdym kroku.
Gród słowiański
Jeżeli wierzyć legendzie, Szczecin założył dawno, dawno temu niejaki Szczot…. Jedno jest pewne – już w czasach antycznych na terenie obecnego Szczecina istniała osada Susudata, zaznaczona na mapie Klaudiusza Ptolemeusza.
Pierwsza wczesnośredniowieczna osada na tym terenie została założona przez słowiańskie plemię Wkrzan na przełomie VII i VIII wieku. Na Wzgórzu Zamkowym powstał gród otoczony fosą, wokół którego rozwinęła się osada handlowo-rybacka.
Ibrachim ibn Jakub pisał o Sasinie (tak wtedy nazywano Szczecin), jako o matce innych grodów. O wysokiej randze osady świadczy fakt, iż w jej obrębie istniały cztery pogańskie świątynie, w tym najważniejsza, poświęcona Trygłowowi. Obok jego świątyni stał ciernisty Dąb a spod niego wypływała woda. Więcej o tym dowiesz się z legendy o Sedinie TUTAJ.
Faktem jest, że ówczesny Szczecin był niezależny politycznie i stanowił główny ośrodek religijny Pomorza. Składał się z grodu, podgrodzia i portu.
Pod panowaniem Piastów
Położenie Szczecina zainteresowało już Mieszka I. Po bitwie pod Cedynią gród znalazł się w orbicie jego wpływów, o czym bez wątpienia świadczą zapisy w dokumencie Dagome Judex.
Po krótkim okresie niezależności miasta, w roku 1121, Bolesław Krzywousty ponownie przyłączył Szczecin do Polski. Wtedy książę Warcisław I, założyciel dynastii Gryfitów, złożył hołd lenny polskiemu księciu.
Warto zauważyć, że zależność ta poza skutkami politycznymi bezsprzecznie miała też wymiar religijny. W rezultacie, za sprawą Ottona z Bambergu, Szczecin wraz z Pomorzem został schrystianizowany.
Od lennika do stolicy Księstwa Pomorskiego
W następnych latach władza w Szczecinie przeszła w ręce duńskie, a od 1243 roku gród stał się częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Ponieważ w tym też roku Szczecin uzyskał prawa miejskie na prawie magdeburskim, zmienił się jego statut. Miasto zaczęło się prężnie rozwijać i stało się jednym z głównych miast Hanzy oraz kluczowym ośrodkiem handlu rybami. W tym okresie powstało też wiele zabytków Szczecina.
W XVI wieku w miejscu słowiańskiego grodu Barnim III Wielki wzniósł nową siedzibę, zwaną Kamiennym Domem. Szczecin otrzymał prawo bicia srebrnej monety a do miasta zaczęła napływać ludność niemiecka.
Ponieważ średniowiecze to czas walk o zwierzchność nad Szczecinem, wtedy również ważyły się losy dynastii Gryfitów. Ostatecznie jednak Bogusław X zjednoczył ziemie należące do dynastii i utworzył Księstwo Pomorskie ze stolicą w Szczecinie.
Książęta Pomorscy przede wszystkim dbali o rozwój kultury i nauki. Wtedy powstała pierwsza kronika miasta i słynna mapa Lubinusa. Godnym uwagi jest fakt, że to właśnie członkom dynastii Gryfitów zawdzięczamy rozbudowę Zamku Książąt Pomorskich. Dzięki nim możemy do dziś podziwiać jeden z najważniejszych zabytków Szczecina.
Szwedzi w Szczecinie
Wraz z odkryciem Ameryki i nowych zamorskich dróg handlowych miasta hanzeatyckie straciły swoją wcześniejszą rangę. Wiek XVII przyniósł wygaśnięcie dynastii Gryfitów i upadek miasta, spowodowany wojną trzydziestoletnią.
Po zakończeniu działań wojennych, na mocy pokoju westfalskiego, Szczecin wraz z Rugią otrzymali Szwedzi. W związku z tym miasto przekształcono w twierdzę, co bez wątpienia na ponad 100 lat zahamowało rozwój miasta. Istotnie Szwedzi nie dbali o daleką prowincję, która była teatrem walk między nią a Brandenburgią.
Niestety wraz z rozbudową twierdzy zniszczono dawny charakter miasta. Tym samym zniknęły liczne, średniowieczne zabytki Szczecina.
Wiek XIX
Sytuacja miasta nie poprawiła się, kiedy miasto przeszło w ręce Królestwa Pruskiego. Władze pozbawiły miasto autonomii administracyjnej i zniosły przywileje cechowe. Ostatecznie Szczecin przekształcono w pruską twierdzę z potężnym garnizonem.
Dopiero czas rewolucji przemysłowej wykorzystał na nowo potencjał miasta, a otwarcie połączenia kolejowego z Berlinem jeszcze go przyspieszyło.
Właśnie wtedy zaczął rozwijać się przemysł, otwarto giełdę i rozpoczęto budowę tak zwanego Nowego Miasta. W wyniku zmian powstała też fabryka cementu, stocznia, elektrownia i port wolnocłowy.
W 1870 roku, po zjednoczeniu Niemiec, Szczecin stał się bez wątpienia, jednym z największych ośrodków przemysłu morskiego na świecie. Budowano tu transatlantyki i okręty wojenne. Impuls do rozbudowy miasta dała też likwidacja twierdzy i zburzenie obwarowań otaczających Szczecin.
Nowoczesna rozbudowa odbywała się na podstawie precyzyjnego planu. Wtedy to powstało dużo terenów zielonych i szerokie bulwary w paryskim stylu. Z tego okresu pochodzi również większość najpiękniejszych zabytków Szczecina, np. zabudowa dzisiejszych Wałów Chrobrego.
Okres I wojny światowej
Podczas I wojny światowej działania militarne ominęły miasto. Jednak spowodowany nią kryzys podniósł inflacje co doprowadziło do upadku wielu firm i wzrostu bezrobocia. W związku z tym dochodziło do strajków , załamania gospodarczego i upadku przemysłu morskiego.
II wojna światowa
Kiedy władzę przejęli naziści, świat stanął na progu wojny. W październiku 1939 roku zlikwidowano powiat Randow, a do Szczecina włączono 31 gmin tworząc Wielkie Miasto Szczecin. Teren o powierzchni 461 kilometrów kwadratowych zamieszkiwało 383 tysiące ludzi.
Podczas II wojny światowej Szczecin stał się celem nalotów alianckich. Szczególnie niszczycielska była seria nalotów dywanowych, dążąca do unicestwienia wybranego obszaru bez obierania konkretnych celów strategicznych. Naloty te, atakujące głównie centrum, zniszczyły 70 procent zabudowy i najcenniejsze zabytki Szczecina.
W związku ze skalą zniszczeń na początku 1945 roku zaczęto ewakuować ludność niemiecką. Do miasta zbliżali się Rosjanie, dlatego zaminowano mosty na Odrze i wznoszono barykady w mieście.
Ciężkie walki trwały do kwietnia, kiedy to do Szczecina weszli Rosjanie. Warto zaznaczyć, że to nie jedyny rosyjski wątek w historii miasta. To właśnie w Szczecinie urodziły się Caryca Katarzyna i Maria Fiodorowa, zwana „matką carów”.
Wkroczenie Armii Czerwonej
Wraz z wkroczeniem do miasta Armii Czerwonej, administracja przeszła w ręce polskie. Pierwszym polskim prezydentem został Piotr Zaremba. W tym czasie w mieście mieszkało zaledwie 200 Polaków i aż 6 tysięcy Niemców.
Ostateczne przekazanie tych terenów Polsce nastąpiło, po wielu perturbacjach, po konferencji poczdamskiej. Wyjątek stanowił port, nad którym do 1955 roku pieczę sprawowali Rosjanie.
Usankcjonowanie przynależności Szczecina dało impuls do akcji przesiedleńczej. Z miasta wyjeżdżali Niemcy a przybywali Polacy, głównie z kresów wschodnich. Aby przekonać ludność polską do osiedlenia się na ziemiach niemieckich, stosowano propagandę o powrocie na prastare ziemie słowiańskie.
Powojenny Szczecin
Szczecin bardzo powoli podnosił się z wojennych zniszczeń. Tym bardziej, że cegły z rozbiórki zniszczonych kamienic wywożono do Warszawy. W ten sposób próbowano jak najszybciej odbudować stolicę.
Dlatego dopiero w 1953 roku rozpoczęto prace mające na celu przywrócenie miastu dawnej świetności. Wtedy odbudowano między innymi najważniejsze zabytki Szczecina. Dzięki temu możemy dziś podziwiać m.in. Bazylikę św. Jakuba Apostoła, Ratusz Staromiejski oraz Bramę Portową i Królewską.
Godnym uwagi jest fakt, że to właśnie Szczecin stał się liderem ruchów robotniczych i teatrem strajków w grudniu 1970 i sierpniu 1980 roku. To tu podpisano porozumienia sierpniowe, kończące strajki na Pomorzu Zachodnim. Zaraz potem powstały Niezależne Samorządowe Związki Zawodowe „Solidarność”.
Od tego czasu miasto dynamicznie się rozwija i obecnie jest prawdziwym miastem europejskim.
Jeżeli zainteresowała Cię historia Szczecina, zapraszamy również do zapoznania się z legendami o powstaniu tego ciekawego miasta. Wpis o legendach znajdziesz TUTAJ.
Najciekawsze Zabytki Szczecina
1. Wały Chrobrego (Tarasy Hakena)
Pod koniec XIX wieku, po zlikwidowaniu twierdzy Leopolda w Szczecinie, powstał pomysł utworzenia w jej miejscu tarasów widokowych. Ponieważ pomysłodawcą tej zmiany był ówczesny nadburmistrz Szczecina, Hermann Haken, nowemu założeniu architektonicznemu nadano nazwę „Hakenterrasse” (Tarasy Hakena).
Tarasy, powstałe w latach 1902 – 1921 wg projektu wybitnego architekta, Wilhelma Meyera-Schwartau, miały stanowić wizytówkę miasta. Zabytki Szczecina, które wybudowano na wzniesieniu częściowo również były tego samego autorstwa.
Cały kompleks, dziś zwany Wałami Chrobrego, składa się z platformy widokowej, dwóch pawilonów, pięknych, monumentalnych schodów, fontanny u ich podnóża i budynku muzeum. Po obu stronach tej reprezentacyjnej budowli umieszczono budynki administracyjne, które do dziś, zatopione w zieleni, niewątpliwie zdobią całość.
Wały Chrobrego stanowią obecnie symbol miasta oraz ulubiony cel wycieczek dla turystów i mieszkańców. Wydaje się, że nie ma lepszego miejsca na relaks, niż spacer wśród drzew i perełek szczecińskiej architektury. Bezsprzecznie podkreślić należy też, że widok z tego miejsca na Odrę, port i Łasztownię jest spektakularny. Tak więc wizyta wśród tych zabytków Szczecina na pewno się opłaci.
2. Zabytki Szczecina - Budynek Muzeum Narodowego
Reprezentacyjny gmach Muzeum Narodowego to centralna część Wałów Chrobrego i jeden z najbardziej znanych obiektów w Szczecinie. Projekt budynku wykonał dla Muzeum Miejskiego ówczesny, znany architekt W. Meyer – Schwartau. Gmach wzniesiono w latach 1908-1913 jako okazałą budowlę, nawiązującą swym stylem do modernizmu i secesji.
Od strony Odry na budynku odnajdziemy reliefy nawiązujące do czterech różnych epok. Kulturę egipską reprezentuje piramida Cheopsa, kulturę starożytnej Grecji Partenon, katedra w Kolonii nawiązuje do kultury średniowiecza, a Bazylika św. Piotra do renesansu.
Południową ścianę muzeum zdobią postacie kobiece, które są symbolem sztuk: malarstwa, rzeźby i grafiki.
Muzeum
Godnym uwagi jest fakt, że do II wojny światowej budynek był siedzibą Muzeum Miejskiego z ogromną ilością zbiorów archeologicznych, etnograficznych i przyrodniczych. Prezentowano tu wystawy o sztuce pomorskiej i europejskiej oraz eksponaty o Afryce, Azji i Oceanii. Niestety w czasie wojny cała ekspozycja została rozproszona i obecnie jej części znajdują się w różnych muzeach.
Obecnie budynek mieści dwie bardzo ważne instytucje szczecińskiej kultury: Muzeum Narodowe (https://muzeum.szczecin.pl/o-muzeum/siedziby.html) i Teatr Współczesny (https://wspolczesny.szczecin.pl/ ).
W tutejszym głównym oddziale Muzeum Narodowego obejrzymy eksponaty marynistyczne, zabytki sztuki na Pomorzu oraz bogate kolekcje z Afryki, Azji i Oceanii.
Poza tym część tej monumentalnej budowli przeznaczono na siedzibę szczecińskiego Teatru Współczesnego. Przedstawienia grane w teatrze cieszą się ogromnym zainteresowaniem i przyciągają rzesze widzów, nie tylko ze Szczecina.
Taras widokowy
W budynku muzeum możemy również wspiąć się na wysoki taras widokowy, umieszczony na wysokości 54 m. Po pokonaniu 230 schodów czekają na nas absolutnie zachwycające widoki.
Zarówno muzeum, jak i taras widokowy czynne są od wtorku do niedzieli od godziny 10.00 do 18.00 (w piątki i niedziele do 16.00).
Aktualny cennik znajdziesz pod adresem: https://muzeum.szczecin.pl/bilety-godziny-otwarcia.html
3. Zabytki Szczecina - Budynek Politechniki Morskiej
Spacerując po Wałach Chrobrego prawdopodobnie zauważymy spore grupy młodych osób, ubranych w typowe, marynarskie mundury. Z pewnością są to studenci Politechniki Morskiej w Szczecinie, która od lat ma tu swą główną siedzibę. To tu szkolą się kadry oficerskie polskich nawigatorów i mechaników.
Budynek uczelni powstał z połączenia dwóch reprezentacyjnych obiektów wzniesionych na początku XX w. Neobarokowa część z tynkowaną elewacją, ozdobiona wazami na szczycie, powstała w latach 1902-1905 dla Krajowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Autorem projektu był architekt Emil Drews. W środku budynku zachowała się ozdobna, reprezentacyjna klatka schodowa.
Druga część budynku, ta z czerwonej cegły, zaprojektowana była przez K. Hinckeldeyna w stylu renesansu północnoniemieckiego w 1912 roku. Niestety prace budowlane się przedłużyły i budynek oddano do użytku dopiero w 1921 r. Siedzibę swą miała tu Naczelna Dyrekcja Ceł.
Podsumowując warto zauważyć, że po wojnie w budynkach miały swą siedzibę instytucje związane z gospodarka morską.
Natomiast obecnie w połączonych budynkach od 1968 roku działa uczelnia wyższa, kształcąca marynarzy.
4.Zabytki Szczecina - Budynek Urzędu Wojewódzkiego
Budynek wzniesiono na Wałach Chrobrego w roku 1911 jako siedzibę Rejencji Szczecińskiej. Projektantem był berliński architekt Paul Kieschke. Gmach z czerwonej cegły wzniesiono w miejscu dawnego Fortu Leopolda, a ogromne fundamenty sięgały miejscami 11 m w głąb ziemi.
Budowla w stylu neorenesansu niemieckiego posiada dwa dziedzińce i dwie wieże.
Zabytki Szczecina - Wieże na Urzędzie wojewódzkim
Wieża północna, zwana meteorologiczną, ma wysokość, 75.8 m. Znajduje się na niej iglica z różą wiatrów. Przed wojną była tam również kula, którą wciągano na szczyt iglicy, a gdy opadła, wyznaczała dokładnie godzinę 12.00. Niestety w czasie działań wojennych kula prawdopodobnie zaginęła.
Wieża południowa ma na swym szczycie figurkę marynarza (a tak naprawdę kupca hanzeatyckiego) i razem z nim mierzy 86,6 m. Wysokość samej figury to 2,5 m.
Marynarz w lewej ręce trzyma kotwicę, a w prawej maszt z polskim orłem na końcu (wcześniej do 1946 r. był to orzeł pruski).
Godnym uwagi jest fakt, że w wieży z marynarzem znajduje się niezwykły magazyn rzeźb przedstawiających głowy (maszkarony), orły i herby. Nieznane jest pochodzenie tych rzeźb i nie pasują one do opisu żadnego z budynków przy Wałach Chrobrego.
Zabytki Szczecina - tajemnicze wnętrza budynku Urzędu Wojewódzkiego
Wewnątrz budynku odnajdziemy do dziś wiele zabytkowych elementów np. marmurowy przedsionek holu głównego, hol główny, korytarz prowadzący do sejfu, zabytkowe klatki schodowe, Sala Rycerska.
Na zakończenie warto wspomnieć, że wg licznych przekazów ustnych pod Wałami Chrobrego znajduje się sieć tuneli. Ciekawostką jest tajemniczy tunel, znajdujący się pod budynkiem Urzędu Wojewódzkiego. Długo był on zalany wodą, a po jej odpompowaniu część tunelu odkryto. Niestety jedna z jego ścian okazała się tak trudna do rozwiercenia, że zrezygnowano z tego pomysłu. Dziś wiadomo, że za nią prawdopodobnie jest dalsza część tunelu, lecz nie ma pewności, dokąd prowadzi.
5. Zabytki Szczecina - Plac Adama Mickiewicza i pomnik Adama Mickiewicza
Kierując się od Wałów Chrobrego w stronę centrum, szybko zauważymy duży teren zielony z ławkami. Na tle parku, od strony ulicy Starzyńskiego, widzimy stojący na podwyższeniu pomnik polskiego wieszcza, Adama Mickiewicza. Dzieło powstało w roku 1960 z okazji tysiąclecia państwa polskiego. Poeta z zadumą patrzy w kierunku Odry.
Warto wspomnieć, że przed II wojną światową stał tu pomnik cesarza Fryderyka III na koniu.
Plac Adama Mickiewicza oddziela od centrum (ul. Wyzwolenia) park Stefana Żeromskiego.
6. Zabytki Szczecina - Brama Królewska (Plac Hołdu Pruskiego)
Brama Królewska to obok Bramy Portowej jedna z dwóch cennych, bogato dekorowanych bram miejskich w Szczecinie. Choć należały one do pruskiego systemu fortyfikacji, udało się zachować je do dnia dzisiejszego w niezłym stanie.
Budowla powstała w okresie rozbudowy szczecińskiej twierdzy w latach 1725-1728. Autor projektu, znany architekt i budowniczy pruskich twierdz, Gerhard Cornelius von Wallrawe, stworzył liczne zabytki. Szczecin i tutejsze fortyfikacje były tylko jednym z miejsc jego architektonicznej aktywności.
Zabytki Szczecina - architektoniczny kunszt Bramy Królewskiej
Brama Królewska ma kształt prostokąta ze sklepionym przejazdem. Wybudowana została z cegły, natomiast elewacje i szczyty wykonano z saksońskiego piaskowca.
Bogate dekoracje bramy stworzone przez rzeźbiarza Damatra podziwiać możemy od strony północnej i południowej. Należą do nich postaci mitologiczne – Mars z mieczem i tarczą oraz Herkules z maczugą i skórą lwa, tors w rzymskiej zbroi miedzy dwiema postaciami jeńców oraz dwa trofea.
Gdy patrzymy na bramę, szybko rzucają się w oczy symbole władzy pruskiej. Z jednej strony (północnej) jest to kartusz otoczony łańcuchem Orderu Czarnego Orła, a nad nim złota korona królewska. Z drugiej (południowej) dwa putta trzymają w rękach owalny kartusz zawierający monogram króla Wilhelma I.
Dodatkowo w zwieńczeniu attyki odnajdziemy postument z poduszką, na której leży skrzyżowany miecz i berło, a na nich korona królewska.
W 1873 roku, gdy zapadła decyzja o likwidacji twierdzy Szczecin, obie cenne, barokowe bramy udało się uratować dzięki staraniom konserwatora zabytków. Przekazano je miastu w 1875 r. jako wolnostojące budynki.
Brama Królewska w ostatnim stuleciu
W czasie II wojny światowej istniało niebezpieczeństwo zniszczenia bramy. Wówczas zdemontowano oba szczyty i schowano w Lesie Arkońskim. Elementy te wróciły na budynek dopiero w 1957.
Obecnie w Bramie Królewskiej znajduje się Pijalnia Czekolady E. Wedel, gdzie możemy delektować się przy stoliku widokiem na zabytkowy obiekt.
7. Zabytki Szczecina - Kościół św. Piotra i Pawła
Kierując się od Bramy Królewskiej w stronę Odry, po kilku minutach ujrzymy czerwoną, gotycką budowlę z dużym portalem i dziewięcioma wieżyczkami na ścianie zachodniej. Jest to kościół św. Piotra i Pawła, będący najstarszą budowlą sakralną w Szczecinie i jednym z najcenniejszych zabytków Szczecina w stylu gotyckim.
Pierwotnie w tym miejscu stał drewniany kościół z 1124 roku, wybudowany w czasach przybycia do Szczecina Ottona z Bambergu. Choć tamten budynek spłonął podczas najazdu duńskiego, szczecinianie wznieśli w jego miejscu budowlę ceglaną w stylu gotyku pomorskiego. Pierwsze wzmianki o tej świątyni pochodzą z 1237 roku.
Losy kościoła św. Piotra i Pawła od XIV do XVII wieku
XIII – wieczny kościół przebudowano znacznie w pierwszej połowie XIV wieku. Po pierwsze w 1425 pojawił się nowy korpus, po drugie w 1460 budynek przedłużono w kierunku zachodnim o jedno przęsło nadbudowane wieżą.
Jednak wieżę rozebrano już sto lat później, gdyż miała ona problemy ze stabilnością i groziła zawaleniem. Zamiast tego dach świątyni ozdobiono sygnaturką (małą wieżą), która przetrwała do dziś.
Po silnych zniszczeniach podczas ostrzału w 1677 kościół odbudowano, ale w oszczędnej formie. Zlikwidowano podział na nawy i skomplikowane sklepienia. Zamiast tego powstała budowla jednonawowa z tzw. pseudo sklepieniem, czyli stropem drewnianym ukształtowanym na wzór ceglanych sklepień.
Zabytki w Szczecinie - Wnętrze kościoła św. Piotra i Pawła
W roku 1703 malarz P.E. Eichner wykonał barokowe malowidło na plafonie, które przetrwało do dziś. Przedstawia ono trzy sceny: koniec ziemskiego świata, Sąd Ostateczny i szczęście ludzi po zbawieniu.
Do najciekawszych elementów kościoła, które przetrwały do dziś możemy zaliczyć misę jałmużną z pierwszej polowy XV w. z wmurowanym otworem do uiszczania opłat na parafię. Po obu stronach misy znajdziemy średniowieczne płaskorzeźby z wizerunkami patronów – św. Piotra i św. Pawła.
Z pewnością warto też wspomnieć o umieszczonych na elewacji rzeźbach głów średniowiecznych mieszkańców Szczecina. Postaci różnej płci i w różnym wieku usadowiono na wspornikach.
Kościół nie ucierpiał zbyt mocno w czasie II wojny światowej, a w latach 60-tych XX wieku wykonano jego remont.
Obecnie mieści się tu parafia polsko-katolicka, a zwiedzanie wnętrza możliwe jest po uzgodnieniu z proboszczem.
8. Zabytki Szczecina - Baszta Siedmiu Płaszczy (Panieńska)
Baszta Panieńska, zwana też Basztą Siedmiu Płaszczy stoi tuż obok zamku i wielkich arterii komunikacyjnych. Ta druga nazwa związana jest ze znana szczecińską legendą.
Budynek pochodzący pierwotnie z XV w., wzniesiony na rzucie koła, stanowi jeden z ważnych zabytków i symboli Szczecina.
Godnym uwagi jest fakt, że średniowieczne miasto Szczecin otoczone było murami miejskimi o długości 2510 m. Z pewnością do grodu wiodły cztery bramy: Młyńska, Świętego Ducha, Pasawska i Panieńska. Przy każdej z nich wybudowano baszty i półbaszty o charakterze obronnym. Baszta Siedmiu Płaszczy stanęła od północnej strony miasta, przy Bramie Panieńskiej.
Warto zauważyć, że do1723 roku więziono w niej skazańców. Choć w I połowie XVIII wieku zburzono mury miejskie, by utworzyć pruskie fortyfikacje, budynek baszty oszczędzono. Gdy w kolejnych latach rozebrano górna część, obiekt przekształcono w ośmiokątna kamienicą mieszkalną.
W związku z tym, że w wyniku nalotów bombowych w 1944 zniszczono całe stare miasto w Szczecinie, baszta również znacznie ucierpiała.
Zabytki Szczecina - współczesne losy baszty
Basztę odbudowano po wojnie wg średniowiecznych wzorców. Tym samym stała się ponownie jednym z ciekawszych zabytków Szczecina.
Obecnie budynek ma 9 m średnicy zewnętrznej i 3,6 m średnicy wewnętrznej, a zwieńczony jest blankami i stożkowym hełmem. Bardzo grube mury nawiązują do tradycji obronnych. W ścianach zaobserwujemy również nisze strzelnicze, świadczące o przystosowaniu obiektu do walk z użyciem broni palnej.
Reasumując, budynek po wojnie kilkakrotnie zmieniał właściciela, aż został zakupiony przez znane, szczecińskie biuro nieruchomości. Z jednej strony firma ma swą siedzibę w tych niezwykłych, historycznie nacechowanych wnętrzach. Z drugiej natomiast zabytek znalazł właściciela, który obchodzi się z nim z należytą starannością. Tak więc korzyść jest obopólna.
9. Zamek Książąt Pomorskich
Wjeżdżając do Szczecina Trasą Zamkową od razu w panoramie miasta zauważymy zabytki po prawej i lewej stronie. Po prawo są to zabudowania Wałów chrobrego, a po lewej trudno nie dostrzec jasnej, zdobnej budowli w stylu renesansowym. To nic innego, jak wznoszący się na wzgórzu zamkowym kompleks Zamku Książąt Pomorskich.
Już od 1124 roku w tym miejscu znajdowały się zabudowania lokalnych władców, nadając miastu szczególny charakter stolicy regionu.
Obecnie zamek jest głównie powojenną rekonstrukcją w stylu renesansowym, ale pomimo to nadaje Szczecinowi szczególnego uroku i stanowi o randze miasta. Jest bez wątpienia najważniejszym z zabytków Szczecina.
Zamek dziś
Po pierwsze mieści on w sobie instytucje kultury jak opera czy kino, a z drugiej swoją główną siedzibę ma tu Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskeigo czy Sala Ślubów. Niestety od ubiegłego roku (2022) nieczynne jest z powodów technicznych muzealne skrzydło północne, w którym doszło do zawalenia stropów i odkrycia nieznanych tuneli pod zamkiem.
Zamek Książąt Pomorskich wydaje się na tyle istotnym zabytkiem Szczecina, że poświęcamy mu osobny wpis, który znajdziesz TUTAJ.
10. Zabytki Szczecina - Stajnia Książęca
Tuż obok zamku, przy ulicy Rycerskiej 3, stoi zabytkowy budynek z 1600 roku, w którym dawniej miała swą siedzibę stajnia książęca. Podczas gdy parter służył za stajnię i ujeżdżalnię, piętro mieściło magazyn obroku (pożywienia dla koni).
Ścianę wschodnią budynku zdobi renesansowy portal z XVII w., przeniesiony tu z zamku. Na dole zauważyć możemy muszle niszowe, a na górze reliefy z herbami pomorskimi.
Do roku 2017 w budynku kwitło życie studenckie, ponieważ stanowił on siedzibę Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Szczecińskiego. To właśnie w tym historycznym otoczeniu studenci, a wśród nich autorka bloga 🙂 poznawali tajniki języka niemieckiego.
Obecnie budynek ma nowego właściciela i czeka na renowację.
11. Zabytki Szczecina - Kamienica Loitzów
Trochę poniżej zamku, kierując się w stronę Rynku Siennego, zauważymy kolejny bardzo ciekawy zabytek. Przy ulicy Kurkowej 1 dumnie prezentuje się Kamienica Loitzów.
Budowla jest niewątpliwie jednym z najcenniejszych zabytków Szczecina z przełomu gotyku i renesansu. Ze względu na fakt, że jest to unikatowy, dobrze zachowany przykład budownictwa mieszczańskiego z XVI w., musimy poświęcić jej kilka słów.
Kamienicę wzniesiono dla znamienitej i bogatej rodziny Loitzów w latach 1539-1547. Ród ten prowadził interesy w całej Europie i należał do najbogatszych i najbardziej wpływowych na Pomorzu. Loitzowie handlowali solą, rybami, inwestowali w domy i ziemskie posiadłości. Poza tym służyli miastu zasiadając w Radzie Miejskiej, byli burmistrzami i zakładali banki. Niewątpliwie tworzyli oni lokalną elitę, przynajmniej do pewnego momentu.
Wg niektórych źródeł los się od nich odwrócił, gdy udzielili pożyczki jednemu z brandenburskich elektorów, jak również polskiemu królowi Zygmuntowi Augustowi. Niestety, po nieoczekiwanej śmierci władców, rodzina Loitzów pieniędzy nie odzyskała i doszło do bankructwa ich firmy. Reasumując, musieli opuścić Szczecin i uciec do Polski, a ich kamienica trafiła w ręce książąt pomorskich.
W kolejnych latach należała do właściciela ze Szwecji, rodziny ze Szwajcarii oraz była siedzibą cukierni. Natomiast potem w XIX w. stała się kamienicą czynszową.
Zabytki Szczecina - Kamienica Loitzów w XX w.
W czasie II wojny światowej budowla w dużej mierze została zniszczona, ale potem bardzo szybko ją odbudowano w dawnym stylu. Już od lat 50-tych XX wieku ma tu swą siedzibę Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych.
Kamienica, obecnie w kolorze ceglanym, posiada bogate dekoracje elewacji z falistymi maswerkami. Bezsprzecznie uwagę zwracają również skośne okna i parapety na klatce schodowej w wieży.
Ponadto na ścianie wschodniej podziwiać możemy kopię płaskorzeźby z połowy XVI w. „Nawrócenie św. Pawła”. Oryginał znajdziemy w szczecińskim Muzeum Narodowym przy ulicy Staromłyńskiej.
12. Zabytki Szczecina - Rynek Sienny
Gdy udamy się spacerem od zamku w dół, w stronę starego miasta, po kilku minutach trafimy prawdopodobnie na prostokątny, brukowany plac, otoczony pięknymi kamienicami. Jest to główny, średniowieczny plac staromiejski, stanowiący niegdyś serce miasta Szczecin. Dziś to miejsce należy do nielicznych zabytków Szczecina z okresu średniowiecza.
Godnym uwagi jest fakt, że Rynek Sienny nazwany został tak, gdyż właśnie tu handlowano niegdyś sianem. Poza tym przez wieki mieściło się tu zwykle, miejskie targowisko, na którym kwitł handel towarami codziennego użytku.
Historia Rynku Siennego
Plac ten powstał prawdopodobnie ok. XI w. w okresie średniowiecza , a trochę później w XIII wieku wzniesiono na nim pierwszy, drewniany ratusz. Około 200 lat później ratusz drewniany zastąpiono murowanym, który podziwiać możemy do dziś.
Warto zauważyć, że przez wieki ten brukowany plac stanowił centrum miejskiego życia. Blisko było stąd zarówno nad Odrę, jak i do zamku.
Rynek Sienny przez wieki otaczały stylowe kamienice, najpierw w stylu gotyckim, potem w renesansowym.
Wiek XVII przyniósł kolejne zmiany przede wszystkim w architekturze ratusza, który przebudowano w stylu barokowym. Podobnie zmieniły się okoliczne kamienice.
Ponieważ w latach 1833-1835 po zachodniej stronie rynku powstał budynek giełdy, nie ma wątpliwości, że okolica ta zachowała charakter handlowy aż do II wojny światowej.
Zabytki Szczecina - Rynek Sienny w XX w.
Niestety w wyniku działań wojennych plac, ratusz i pobliskie kamienice uległy znacznemu zniszczeniu. Po wojnie zostały one rozebrane, a po zachodniej stronie placu wzniesiono nowe, kilkupiętrowe budynki mieszkalne. Choć dość szybko odbudowano ratusz w stylu gotyckim, sam plac długo stał pusty. Przemianowano go na plac Rzepichy, ale na szczęście obecnie powrócono do oficjalnej nazwy Rynek Sienny.
Na zakończenie warto nadmienić, że w połowie lat 90. XX wieku rozpoczęto proces odbudowy kamienic wokół ratusza w zabytkowej formie.
Dziś rynek pomału wraca do swej świetności, ponieważ odbudowane kamienice tworzą jedyny w swoim rodzaju klimat Starego Miasta, choć w nowym wydaniu. Przyjemnie jest przechadzać się wąskimi uliczkami lub wypić kawę w jednym z licznych lokali z widokiem na ratusz.
13. Ratusz Staromiejski/ Muzeum Historii Szczecina
Ratusz Staromiejski stanowi jedną z ciekawszych atrakcji w stolicy województwa zachodniopomorskiego. W związku z tym, że swą siedzibę ma tu jeden z oddziałów Muzeum Narodowego,
Historia ratusza
Najstarsza wzmianka o ratuszu w Szczecinie na Rynku Siennym pochodzi z XIII wieku. Była to wówczas niewielka, drewniana sala obrad wraz z halą targową.
Na początku XIV w. zamieniono ją na budowlę murowaną, dwukondygnacyjną, z wydzieloną salą kupiecką i salą obrad.
Ze względu na fakt, że Szczecin, jako miasto hanzeatyckie, szybko się rozwijał, w połowie XV w. dokonano generalnego remontu ratusza. Prawdopodobnie wykonawcą tej przebudowy był Heinrich Brunsberg, znany niemiecki budowniczy i architekt z tamtych czasów. Warto zauważyć, że ze starego ratusza pozostawił on tylko piwnice.
Na rzucie fundamentów powstał dwukondygnacyjny budynek, pokryty dwuspadowym dachem. Parter tworzyły podcienie i dwunawowa hala, a na piętrze znalazły się sala obrad i sala sądowa. Z pierwszego piętra prowadziły w dół kręte schody aż pod podcień, gdzie prawdopodobnie był areszt.
Elewacje w budynku zyskały ostrołukowe okna i ceramiczne detale.
Po walkach w II połowie XVII wieku nowy ratusz uległ znacznym zniszczeniom. Po pewnym czasie został odbudowany w formie barokowej, ale bardzo skromnej, jak na tę epokę. W takiej formie budynek służył władzom miasta jako siedziba do roku 1879, a potem pełnił funkcję handlową i mieszkaniową aż do 1945 roku.
Ratusz w XX wieku
II wojna światowa obróciła w pył zabudowę Szczecina. Podobnie było z całym Podzamczem i ratuszem. Odbudowano go dopiero na początku lat 70-tych XX wieku, jako siedzibę dla Muzeum Historii Szczecina, które odwiedzimy tu do dziś.
Efektowne wnętrza odbudowanego ratusza mieszczą wystawy poświęcone historii miasta od czasów najdawniejszych. Na wystawie stałej poznamy tu rządy książąt pomorskich, okres szwedzki, pruski i niemiecki, aż okresu powojennego pod rządami polskimi.
Poza tym w muzeum obejrzymy też wystawy czasowe.
Więcej na temat muzeum przeczytasz tutaj: https://muzeum.szczecin.pl/o-muzeum/siedziby/muzeum-narodowe-w-szczecinie-muzeum-historii-szczecina.html
W gotyckich podziemiach ratusza od wielu lat mieści się ciekawy lokal Browar Wyszak. Niewątpliwie można tu w historycznym otoczeniu miło spędzić czas w gronie przyjaciół. Natomiast latem lokal zaprasza również do ogródka piwnego na zewnątrz.
Więcej na stronie browaru znajdziesz tu: https://browarwyszak.pl/
14. Katedra w Szczecinie, czyli Bazylika Archikatedralna pw. Św. Jakuba Apostoła
Na początku podkreślić należy, że szczecińska katedra to druga co do wysokości świątynia w Polsce, mierząca wraz z wieżą 110 m. Niewątpliwie warto ją zwiedzić choćby z tego powodu, że na tę wysoko umieszczoną wieżę możemy wjechać windą. Lecz powodów do zwiedzenia tego kościoła jest znacznie więcej.
Historia katedry w średniowieczu
Bodźcem do wzniesienia kościoła św. Jakuba w Szczecinie była niewątpliwie misja chrystianizacyjna Ottona z Bambergu w roku 1124. Aby zaspokoić duchowe potrzeby kolonistów niemieckich, którzy coraz liczniej osiedlali się w mieście, należało wznieść kościół.
Dlatego pochodzący z Bambergu bogaty mieszczanin, Jakob Beringer rozpoczął, przy poparciu księcia Bogusława I, budowę świątyni. Powstała ona na łagodnym wzniesieniu poza murami miejskimi.
Choć niejasne jest, czy był to kościół drewniany, czy już murowany, wiadomo, że budowę ukończono w 1187 roku. Jednocześnie patronat nad świątynią otrzymał klasztor benedyktynów w Bambergu.
Gdy w XIII wieku rozpoczęto rozbudowę kościoła, wzniesiono od zachodu dwie wieże. Powstała wówczas gotycka, trzynawowa bazylika o długości 30 m i szerokości 25 m. Pod koniec XIII w., po podniesieniu naw bocznych w prezbiterium, stworzono częściowo układ halowy. W tym okresie zaczęły pojawiać się również wewnątrz kaplice.
W 1456 r. z nieznanych przyczyn runęła wieża południowa i w wyniku tego doszło do znacznych uszkodzeń części zachodniej budynku. Pod koniec XV w. dokonano największej w dziejach świątyni przebudowy, która zakończyła się w roku 1503. Cały kościół przekształcono w halowy, a dwie wieże przekształcono w jedną, szerszą.
Ze względu na fakt, że od roku 1534 bazylika stała się świątynią protestancką, patronat nad nią przejął książę Barnim IX.
Losy bazyliki od XVII wieku do roku 1945
Kolejne zniszczenia w wyniku bombardowania przez wojska brandenburskie powstały w II połowie XVII w. Konieczną odbudowę wykonano wówczas w stylu barokowym, wzbogacając wyposażenie w zdobne elementy z epoki (rzeźbiona ambona, stalle, świeczniki).
W 1893 roku rozpoczęto generalną renowację kościoła przy wsparciu finansowym bogatego kupca Paula Gerbera. Przy tej okazji katedralna wieża została wzbogacona o wydłużony hełm, który niestety szybko runął pod wpływem silnego wiatru. Ta katastrofa budowlana zniszczyła dach i sygnaturkę. Jednak już w następnym roku odbudowano sygnaturkę i wysoką na 118 m wieżę.
W tej formie katedra, nadal jako kościół protestancki, przetrwała do roku 1944. Wówczas, podczas nalotów alianckich, świątynia została bardzo mocno uszkodzona. Spłonęło również w dużej części wyposażenie budowli.
Powojenne losy bazyliki
Choć po wojnie zabezpieczono dość szybko ruiny, odbudowa kościoła miała miejsce dopiero w latach 1972-1974. Świątynię w pełnej krasie poświęcono w 850, rocznicę chrztu Pomorza Zachodniego we wrześniu 1974 r.
W roku 1983 papież Jan Paweł II podniósł rangę kościoła nadając jej tytuł bazyliki mniejszej, a w czerwcu 1987 roku odwiedził katedrę i tym samym Pomorze Zachodnie osobiście.
Kolejna istotna zmiana w wyglądzie najważniejszego kościoła w mieście nastąpiła w roku 2008, gdy na wieżę powrócił strzelisty hełm. Teraz budynek wraz z wieżą i hełmem osiągnął wysokość 110 m i stał się pod względem wysokości drugim budynkiem w mieście (po wieżowcu PAZIM) oraz drugim kościołem w Polsce (po świątyni w Licheniu).
W tym samym roku kościół wzbogacił się o nowe organy składające się z 4743 piszczałek i ważące 36 ton.
Zabytki Szczecina - taras widokowy na bazylice
Wraz z tą zmianą katedra wzbogaciła się o taras widokowy, na który możemy dostać się dwoma windami, co jest swoistym ewenementem w tego typu budowlach sakralnych. Nie ma możliwości wejścia schodami.
Z tarasu umieszczonego na wysokości 56 m roztacza się przepiękny widok na panoramę Szczecina i okolice. Aby się na niego dostać, musimy skorzystać z bocznego wejścia (po prawej stronie, patrząc na ścianę frontową katedry)
Obiekt czynny jest w każdy dzień tygodnia.
Poniedziałek – piątek 10.00 -18.00
Sobota – niedziela 10.00 – 19.00
Cennik biletów:
Normalny: 15 zł
Ulgowy: 8 zł
Grupowy: 12 zł (grupy powyżej 20 osób)
Na miejscu możemy płacić kartą.
Zabytkowe wyposażenie katedry
Szczecińska katedra przez wieki cieszyła się bogatym i cennym wyposażeniem, które w czasie II wojny światowej w celu ochrony zostało częściowo wywiezione w inne miejsca lub ukryte. Reszta eksponatów w wyniku działań wojennych uległa zniszczeniu wraz z dużą częścią budynku.
Obecnie do najcenniejszych elementów wyposażenia z dawnych epok należy 18 płaskorzeźb z XV w. umieszczonych w ołtarzu po wschodniej stronie prezbiterium.
Nad ołtarzem znajdziemy krucyfiks z XV/XVI w. wykonany w formie drzewa życia. Ponadto warto wspomnieć o rzeźbach (św. Jakub oraz anioł) autorstwa Hansa Brodera z 1693 r., pochodzących z dawnej ambony.
Cenne zabytki znajdziemy również w licznych (15) kaplicach znajdujących się po obu bokach kościoła. Możemy podziwiać tu m.in. płaskorzeźbę z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z roku 1683, późnogotycki tryptyk z 1530 r., chrzcielnicę barokową z 1682 r., XV wieczną rzeźbę „Piety” z Lubniewic oraz płyty nagrobne i epitafia.
Podsumowując, warto również wspomnieć, że na zewnątrz, przed wejściem do katedry znajduje się dzwon, zwany „Wielkim” z 1682r.
Zwiedzanie świątyni możliwe jest z przewodnikiem lub indywidualnie (również z audio-przewodnikiem) poza godzinami, w których odbywają się nabożeństwa.
Więcej na temat katedry przeczytasz tutaj: https://zabytek.pl/pl/obiekty/szczecin-kosciol-par-ob-archikatedra-pw-sw-jakuba
15. Zabytki Szczecina - Plac Orła Białego
Dzisiejszy Plac Orła Białego, mieszczący niektóre ciekawe zabytki w Szczecinie, wspomniany był już na samym początku XIV w. jako forum novum. Stanowił on główny plac średniowiecznego Górnego Miasta, na którym wzniesiono ratusz i sukiennice.
W kolejnych latach określany jako Rossmarkt, czyli Rynek Koński przetrwał względnie bez zniszczeń do wojny trzydziestoletniej. Wówczas uległ częściowemu zniszczeniu, które dopełniło zajęcie miasta przez wojska pruskie w 1713 r. W wyniku tych zniszczeń konieczne było rozebranie ruin i zabudowanie placu na nowo.
Właśnie w XVIII wieku ówczesny Rynek Koński był najbardziej reprezentacyjną częścią miasta. Na tym placu wzniesiono najwspanialsze budynki, które swą świetnością zdobią go do dziś.
16. Zabytki Szczecina - Pałac pod Globusem (Pałac Grumbkowa)
Najważniejszą budowlą na placu Orła Białego jest Pałac pod Globusem, zwany też Pałacem Grumbkowa. Tę barokową rezydencję wybudowano w latach 1724-1725 według projektu francuskiego architekta Piotra de Montarque. Została ona wzniesiona dla Naczelnego Prezydenta Prowincji Pomorskiej, Filipa Ottona von Grumbkow.
W 1759 w pałacu przyszła na świat Zofia Dorota Württemberg, późniejsza żona cara Piotra I, znana jako Maria Fiodorowna „matka carów”.
Pałac - siedziba towarzystwa ubezpieczeniowego
Następnie do 1890 roku mieszkała tu jedna z rodzin kupieckich, a następnie budynek zakupiło Towarzystwo Ubezpieczeniowe „National”. Wykonało ono znaczną przebudowę dawnego pałacu, wznosząc neobarokowy budynek, jaki możemy podziwiać do dziś.
Na jego szczycie umieszczono sporych rozmiarów globus, co uwarunkowało jego nową nazwę. Globus miał symbolizować otwarcie Towarzystwa Ubezpieczeniowego na świat.
Pomimo dużych zniszczeń starego miasta w 1944 budynek pałacu przetrwał wojnę bez szanku, dlatego wewnątrz podziwiać możemy ozdobne korytarze, klatki schodowe i niektóre pomieszczenia.
Na początku XXI w. dokonano niezbędnej renowacji i oddano go na siedzibę Akademii Sztuki, czyli jednej ze szczecińskich uczelni wyższych. Obecnie odbywają się tu koncerty, wystawy i inne wydarzenia kulturalne.
17. Zabytki Szczecina - Pałac Joński
Choć wydaje się, że neoklasycystyczny budynek, sąsiadujący bezpośrednio z Pałacem pod Globusem, jest dość skromny, warto wspomnieć również o nim. Jeszcze w XVIII stała w tym miejscu jednopiętrowa kamienica, którą w kolejnych latach nadbudowano o jedną kondygnację. Przy okazji nadano jej formy klasycystyczne dzieląc elewację pilastrami w porządku jońskim. Od tego elementu budynek zyskał swą nazwę.
Przez ponad 100 lat mieściły się tu kolejno różne banki aż do roku 2021, w którym przekazano budynek Akademii Sztuki.
18. Pałac Klasycystyczny (Pałac Velthusena)
Kawałek dalej, za Pałacem pod Globusem, na rogu, u zbiegu ulic Staromłyńskiej i Łaziebnej łatwo zauważyć bogato zdobiony barokowo-klasycystyczny budynek, z rzeźbami głów nad oknami. Rzeźby te przedstawiają wizerunki sławnych kompozytorów, a budowla jest obecnie siedzibą Szkoły Muzycznej.
Narożną parcelę w tym atrakcyjnym miejscu zakupił w XVIII wieku holenderski kupiec o nazwisku Velthusen. Był on jednym z największych handlarzy winem i drewnem w Europie Środkowej w tamtych czasach.
W wieku XIX obiekt wielokrotnie zmieniał właściciela, w związku z tym był tu zarówno bank, jak i zakład produkujący fortepiany.
Podczas gdy odbudowywano całość ze zniszczeniach wojennych z 1943 roku z przeznaczeniem na średnią szkołę muzyczną, wydzielono w podwórzu miejsce na salę koncertową.
Ważnym aspektem była też renowacja elewacji z zachowaniem detali architektonicznych. Przede wszystkim podkreślono urok budynku opaskami i girlandami przy oknach, wydzielono korynckie pilastry, a głowy antycznych filozofów zastąpiono głowami kompozytorów.
19. Zabytki Szczecina - Fontanna Orła Białego
Zdobiąca Plac Orła Białego, charakterystyczna fontanna z orłem należy do najciekawszych, w całości zachowanych, zabytków w Szczecinie. Jednocześnie jest to najstarsza fontanna w mieście. Jej wysokość wraz ze stopniem wynosi 640 cm.
Wybudowana w latach 1729-1732 w stylu barokowym wg projektu J.F. Graela była nie tylko ozdobą, lecz przede wszystkim pierwszym fragmentem miejskiego wodociągu.
Fontanna wykonana jest z jasnego piaskowca, a jej dolna część ma kształt czterolistnej koniczyny. Główną część tworzy czworobok ozdobiony maszkaronami, z których leci woda, a pod każdym z nich zaobserwujemy misę w kształcie muszli. Dodatkowo muszle znajdują się również pomiędzy rzeźbionymi głowami. Szczyt fontanny natomiast zrobi sporych rozmiarów orzeł z rozpostartymi skrzydłami, stojący na postumencie. Z jego dziobu również tryska woda.
W czasie II wojny światowej fontanna nie uległa zniszczeniu, ponieważ przysypano ja piaskiem, tworząc nierzucający się w oczy kopiec.
20. Zabytki Szczecina - Posąg Flory
Posąg Flory odnajdziemy na placu Orła Białego od strony katedry. Warto zauważyć, że rzeźba ta powstała w 1730 roku, jako ozdoba wieńcząca attykę ówczesnego Pałacu Grumbkowa.
Postać Flory, rzymskiej bogini kwiatów i wiosny wykonana została z piaskowca. Trzyma ona w ręku kosz kwiatów, a u jej stóp zauważymy dwóch towarzyszących jej małych chłopców.
Po usunięciu z attyki, posąg Flory znajdował się kolejno w ogrodzie pałacowym, w Parku Żeromskiego i w okolicach Bramy Królewskiej. W rezultacie po renowacji w 1991 trafił na plac Orła Białego.
21. Pałac pod Głowami (Szczecin ul. Staromlyńska 1)
Klasycystyczny pałac z końca XVIII wieku, który powstał jako siedziba dla komendantury garnizonu szczecińskiej twierdzy. Choć na przestrzeni lat ulegał on architektonicznym zmianom, jego wojskowe przeznaczenie było elementem stałym aż do 1945 roku.
Obecnie zajmuje ważne miejsce wśród zabytków Szczecina, gdyż od roku 1980 mieści się tu jeden z oddziałów Muzeum Narodowego. Prezentowane są tu głównie dzieła sztuki współczesnej.
Więcej na temat muzeum znajdziesz tutaj: https://muzeum.szczecin.pl/o-muzeum/siedziby/muzeum-narodowe-w-szczecinie-muzeum-sztuki-wspolczesnej.html
22. Brama Portowa
W samym centrum miasta, przy placu Zwycięstwa, pomiędzy bardzo ruchliwymi ulicami szybko dostrzeżemy kolejny, cenny zabytek w Szczecinie.
Ta barokowa brama forteczna, zbudowana w latach 1725-1727 jest najbardziej okazałą bramą na Pomorzu, która w dawnych czasach stanowiła integralną część fortyfikacji. Projekt stworzył wybitny projektant pruskich twierdz Gerhard Cornelius van Wallrawe.
Po likwidacji twierdzy na szczęście dwie bramy (Portowa i Królewska) nie zostały zburzone i mamy okazję podziwiać je do dzisiaj.
Zewnętrzna ściana bramy zawiera tarczę z monogramem króla Fryderyka Wilhelma I, który w 1719 roku zakupił Szczecin od Szwedów za 2 mln talarów.
Ze względu na fakt, że król ufundował bramę, a jego nadworny rzeźbiarz ją ozdobił, władca niewątpliwie zasłużył na to wyróżnienie.
W attyce podziwiać możemy niewątpliwie tablicę ze złoconym napisem w języku łacińskim o prawie państwa brandenburskiego do Szczecina i Pomorza. Nad inskrypcją zauważymy panoramę miasta oraz tarczę z herbem Prus i Viadrusa – boga Odry.
Teatr Kameralny
Na zakończenie warto wspomnieć, że obecnie od kilku lat w Bramie Portowej ma swą siedzibę szczeciński Teatr Kameralny z widownią dla 80 osób. Więcej na temat teatru przeczytasz tutaj: http://www.teatrkameralny.lap.pl/
23. Czerwony Ratusz (Plac Stefana Batorego)
Czerwony Ratusz to neogotycka budowla, wzniesiona w latach 1875 – 1879 według projektu znanego, berlińskiego architekta Konrada Kruhla dla ówczesnego zarządu miasta i nadburmistrza.
Obiekt wzniesiono na planie prostokąta, z okazałą fasadą i arkadowym portykiem. Nad filarami znalazły się rzeźby symbolizujące 4 powody potęgi Szczecina: przemysł, rolnictwo, żeglarstwo, wiedzę.
Choć budynek przetrwał w stanie niezmiennym działania wojenne, spłonął w wyniku podpalenia w roku 1945.
Z pewnością ciekawostką może być fakt, że w jego ruinach przez kilka lat działały powojenne bandy złodziejskie i pośrednicy w nielegalnym handlu.
Współczesne dzieje Ratusza
Ponieważ pod koniec lat 50. XX w. rozpoczęto w końcu odbudowę, w roku 1963 dawny ratusz stał się siedzibą Urzędu Morskiego, który urzęduje tu do dziś.
Godnym uwagi jest tutaj fakt, że urząd ten od 2004 r. sukcesywnie przywraca świetność tego ciekawego obiektu.
Obecnie podziwiać możemy sporych rozmiarów budowlę z czerwonej cegły, z licznymi wieżyczkami, balkonami i innymi elementami ozdobnymi.
Na zakończenie warto wspomnieć o odnowionych wnętrzach, wyeksponowanych sklepieniach krzyżowo – żebrowych, reprezentacyjnych schodach i zabytkowym herbie Szczecina z 1660.
24. Kościół św. Jana Ewangelisty w Szczecinie
Kościół przy ulicy św. Ducha to jedyna pozostałość po dawnym kompleksie klasztornym, który wzniesiono dla franciszkanów w XIV wieku. Kolejno budowano prezbiterium, trzynawową halę, wirydarz i klasztor.
Ponieważ franciszkanie opuścili szczeciński klasztor w 1525 roku, w części kompleksu utworzono przytułek dla biedoty.
Warto również zauważyć, że od 1534 kościół funkcjonował jako świątynia ewangelicka aż do połowy XIX w. Wówczas został zamknięty prawdopodobnie z powodu złego stanu technicznego.
W rezultacie duże prace konserwatorskie przeprowadzono dopiero w latach 30. XX w., a potem utworzono tu halę targową.
Dziś kościół św. Jana Ewangelisty to budynek halowy, bez wieży, ale z sygnaturką pomiędzy korpusem a prezbiterium. W jego wnętrzu podziwiać możemy m.in. cenne polichromie z XV i XVI wieku.
25. Fragment murów miejskich przy ul. Podgórnej w Szczecinie
Jedyny zachowany fragment średniowiecznych murów miejskich, zbudowany z głazów narzutowych i cegieł. Prawdopodobnie pełnił on funkcje muru oporowego, na którym wsparty był właściwy mur miejski.
Podsumowując warto wspomnieć, że na murze umieszczono ciekawą tablicę pamiątkową. Przypomina ona, że wojska Stefana Czarneckiego w 1657 w pogoni za Szwedami dotarły aż pod mury Szczecina.
